Een hommage aan Saint-Just, ‘de aartsengel van de Terreur’

In oktober wordt de tweehonderdvijftigste geboortedag van deze revolutionair met een groot evenement gevierd. Gestimuleerd door de historicus en schrijver Michel Benoit, zal de Nièvre een mooi eerbetoon geven aan een van haar grootste mannen, geboren in Decize op 25 augustus 1767.

Hoe kwam u op het idee om een dergelijk huldebetoon te organiseren?
De periode van de Revolutie blijft voor mij als historicus één van mijn favorieten. Ik denk dat we bij de tweehonderdjarige herdenking van de Revolutie het debat over secularisme (la laïcité) gemist hebben. Sinds 1989 is er sprake van een aantal tragische gebeurtenissen in de wereld. Het is echt tijd om het debat nieuw leven in te blazen. Een jaar geleden is het idee van een eerbetoon aan Saint-Just opgekomen. Op 26 jarige leeftijd had hij alle politieke en militaire macht. Hij inspireerde me tot het schrijven van een roman: ‘Saint-Just, vrijheid of dood’ die in juni bij De Boré wordt uitgegeven.

Louis Antoine Léon de Saint-Just (Decize, 25 augustus 1767 – Parijs, 28 juli 1794)
Hij was een jonge, koelbloedige, bevlogen, consequent of uitermate fanatieke politicus, die acht maanden na zijn eerste optreden in de Nationale Conventie werd benoemd in het regeringscomité en daarmee één van de hoofdfiguren werd tijdens de Franse Revolutie en in het bijzonder van het Schrikbewind (La Terreur). Hij zou als co-auteur binnen enkele weken een nieuwe constitutie, de Franse Grondwet (1793), een compleet hervormingsplan voor het leger en een nieuw onderwijsstelsel hebben ontworpen, maar werd op 26-jarige leeftijd veroordeeld tot de guillotine zonder vorm van proces.
Saint-Just groeide op in de Nivernais als zoon van Léon Saint-Just, een cavalerie-officier en de dochter van een welgestelde notaris. Hij werd ondergebracht bij een oom. In 1776 verhuisde de familie naar Blérancourt in de Picardie, waar zijn vader na een jaar overleed. In 1786 liep hij van huis weg met het zilver van zijn moeder, die een ‘lettre de cachet’ liet opstellen om hem naar een tuchthuis te sturen. Saint-Just vluchtte naar Parijs om na de Bestorming van de Bastille terug te keren naar Blérancourt, waar hij in 1790 lid werd van de Nationale Garde. Hij publiceerde in 1791 “De l’esprit de la Révolution et de la constitution de France”.

Op 18 september 1792 kwam hij aan in Parijs. Hij vond aansluiting bij de jakobijnen, waar hij opviel door zijn revolutionaire denkbeelden. Op 13 november werd Saint-Just benoemd als jongste lid van de Nationale Conventie. Zijn maiden-speech over een mogelijke veroordeling van de koning, vol briljante formuleringen en politieke drogredenen maakte diepe indruk. Saint-Just verwierp een proces tegen koning Lodewijk XVI. Hij zou niet als burger, maar als een vijand moeten worden veroordeeld.  In mei of juni 1793 werd hij lid van het ‘Comité de salut public’. Als zodanig vormde hij samen met Robespierre en Georges Couthon een driemanschap, dat de uitvoerende macht in Frankrijk in handen had.

Theatervoorstelling, tentoonstelling, film…
Hoe zal dit evenement eruitzien?
Samen met een groep mensen zijn we direct aan de slag gegaan om dit project te verwezenlijken. Een project dat ook buiten de grenzen van ons departement zijn uitwerking niet zal missen. Jean-Louis Balleret, vertegenwoordiger van het departement, Denis Pellet-Many van de afdeling Culturele Zaken (DAC) en Jean-Philippe Bertin, redacteur van ‘le Journal du Centre’. Het evenement vindt plaats in Guérigny in het decor van de prachtige Forges.

We hebben een theatervoorstelling, een tentoonstelling, een film en misschien een concert van de revolutionaire periode gepland. Een van de hoogtepunten van de herdenking zal het grote debat op zondag worden. Het debat krijgt als thema: “Wat is er overgebleven van de Revolutie van de Eerste Republiek”.

Welke inspirerende personen gaan meedoen aan dit debat?
Naast de hierboven genoemde personen komt ook Bernard Vinot, historicus, doctor in de Letteren en biograaf van Saint-Just; Marcel Dorigny, historicus en lid van de Société des études robespierristes; Anne Quennedey, historicus en voorzitter van de ‘Vrienden van Saint-Just in Blérancourt; Yves Adam, historicus en secretaris van de ‘Vrienden van Robespierre’.
“Het debat overstijgt Saint-Just, het gaat echt over dit tijdsgewricht.”

 

Aart Sierksma
Bron: ljdc, La Nièvre rend hommage à Saint-Just, “l’archange de la terreur” né à Decize. Aangevuld met een korte levensbeschrijving (Wikipedia)