In de voetsporen van de Grand Meaulnes

  Alain-Fournier heeft met één enkele roman meerdere generaties ingrijpend veranderd. Le Grand Meaulnes is het verhaal over een adolescentie vol herinneringen en mysteries. Hij was de auteur met slechts één roman, gepubliceerd in 1913. Dit unieke werk werd direct heel enthousiast ontvangen waardoor Alain-Fournier al snel tot één van de beroemdste schrijvers van zijn tijd werd gerekend.

Onmiddellijk succes

  Alain-Fournier, zijn echte naam was Henri-Alban Fournier, is geboren op 3 oktober 1886 in La Chapelle-d’Angillon, een gemeente in het noorden van de Cher, in het huisje van zijn grootouders van moederszijde. Het huis staat er nog steeds en wordt onderhouden alsof de tijd er geen vat op heeft gehad. Hij stamde uit een onderwijsgezin en kreeg les van zijn vader, die in 1891 werd benoemd tot directeur van de school van Épineuil-le-Fleuriel, waar hij tot 1898 verbleef. Daarna verhuisde hij naar Parijs en woonde drie jaar in het internaat van het Lycée Voltaire. Na een mislukte poging om op de marineschool in Brest te komen, keerde hij terug naar Bourges om daar zijn eindexamen te doen. Aansluitend probeerde hij, zonder succes, toegelaten te worden tot een lerarenopleiding.

  Eén ontmoeting zal de rest van zijn korte leven markeren en hem inspireren tot het schrijven van het verhaal van de Grand Meaulnes. Hij werd verliefd op Yvonne de Quiévrecourt die hij in juni 1905 op de trappen van het Grand Palais in Parijs had ontmoet. Jammer genoeg een onbeantwoorde liefde. Na zijn militaire diensttijd werd hij in 1910 redacteur bij Paris-Journal en begon hij de Grand Meaulnes te schrijven, die hij in 1913 voltooide. Een roman die eerst als een kort verhaal verscheen in La Nouvelle Revue Française (juli tot november 1913), daarna in boekvorm bij Émile-Paul. Het boek werd als een meesterwerk onthaald en miste op een haar na, in de tiende stemronde, de prestigieuze Prix Goncourt.

  Zodra de Eerste Wereldoorlog uitbrak, kwam Alain-Fournier als luitenant infanterie aan het front van Lotharingen. Op 23 augustus 1914 nam hij deel aan drie veldslagen rond Verdun waarbij veel doden vielen. Eind september werd een deel van zijn regiment als vermist opgegeven. Hij was nog geen achtentwintig jaar oud. Pas in mei 1991 werden de stoffelijke overschotten in een massagraf ontdekt. Zes maanden later is het lichaam van Alain-Fournier samen met dat van zijn strijdmakkers begraven op de militaire begraafplaats Saint-Remy-la-Calonne (Meuse).

Een roman, een reis

  Le Grand Meaulnes wordt vaak vergeleken met een literaire reis. Een reis doordrenkt met nostalgie naar de kindertijd en de adolescentie. Op het platteland van de Berry ontstaan de eerste emoties van liefde en vooral de grenzeloze bewondering voor de grote zeventienjarige Meaulnes, met wie alles mogelijk lijkt. ‘De komst van Augustin Meaulnes was voor mij het begin van een nieuw leven’, schreef de held François. ‘Een Meaulnes die na een reis naar Vierzon enkele dagen verdwijnt om daarna, in het kostuum van een markies onder zijn schooluniform, als een andere persoon terug te keren.’ Het is een aaneenschakeling van vreemde gebeurtenissen waarin alle literaire bronnen van betovering, mysterie en romantiek met elkaar vermengd worden.

Musée Alain-Fournier

  In 1991 is de school van Alain Fournier omgevormd tot een museum, een museum dat de kindertijd van de schrijver vertelt. ‘Het is een typische school uit de Derde Republiek, alles in de oorspronkelijke staat hersteld, volgens de verhalen van Isabelle, Alain-Fournier’s zus,’ verklaart Patricia, een gids en oud-leerlinge van school. Tijdens het bezoek vertelt ze vele anekdotes over het leven van de familie Fournier: ‘Marie-Albanie, de moeder van de familie, werd de eerste onderwijzeres op deze jongensschool in 1893. Haar gehandicapte dochter Isabelle was een van haar leerlingen’, vertelt ze.

Tussen fictie en werkelijkheid

  De familie Fournier was zeer bescheiden en tegelijkertijd erg gerespecteerd. Ze woonden in een appartement en sliepen met vier mensen in een kamer van 12 vierkante meter. De steden en plekken in het boek zijn plaatsen in de Cher hoewel de roman zich volgens Alain-Fournier afspeelt in Sologne. ‘Vierzon is Urçay, een dorp 9 kilometer verderop en La Gare is eigenlijk Vallon-en-Sully, een dorp dichtbij Épineuil-le-Fleuriel’, zegt de gids. De personages in de roman zijn ook geïnspireerd door mensen die de auteur in zijn leven heeft ontmoet. Yvonne de Galais, een van de hoofdfiguren, is Yvonne de Quiévrecourt, waar de schrijver smoorverliefd op was. François Seurel en Augustin Meaulnes vertegenwoordigen het zachtaardige en het opstandige deel van de schrijver. De bezoekers kunnen legio foto’s, door de schrijver zelf gemaakt, bekijken. Zijn neven en nichten, zijn oom of zijn moeder…..

Tentoonstelling over de school in 1900

  Van 1 juli tot 31 augustus is de tentoonstelling Op weg naar school te zien. Bezoekers kunnen de school uit die tijd beter leren kennen, door middel van verschillende boeken, posters, notitieboekjes en schoolkinderkleding. Het museum is geopend van 1 juli tot en met 31 oktober, van woensdag tot en met zondag van 10.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot 18.00 uur. De school is gelegen in het dorp Epineuil-le-Fleuriel, rue Alain-Fournier 8.

Pléiade

  Op 20 maart 2020 is Le Grand Meaulnes toegelaten tot La Pléiade. Alain-Fournier is een van de zeldzame auteurs die één enkele roman heeft geschreven die in deze prestigieuze collectie zal worden gepubliceerd.

  Noot van de vertaler: De Bibliothèque de la Pléiade is een Franse redactionele collectie die in 1931 werd gecreëerd door Jacques Schiffrin, een onafhankelijke jonge redacteur. Schiffrin wilde het publiek referentie-uitgaven van de volledige werken van klassieke auteurs in zakformaat aanbieden.

Aart Sierksma

Bron: Sur les traces du Grand Meaulnes entre Berry et Sologne [Frank Simon],Dans les pas du Grand Meaulnes [Blanche Joffrin]