“Laten we naar buiten gaan, de bezieling van onze helden inademen”
Na ‘Vie de Beethoven’ van twee jaar geleden is zojuist een nieuwe biografie van Romain Rolland gepubliceerd. ‘Het leven van Michelangelo’, een belangrijke werk in het oeuvre van de auteur van ‘Jean-Christophe’.
De Duitse geleerde en filosoof Jean Lacoste, vertaler van Goethe, Nietzsche en Walter Benjamin, is sinds een aantal jaren geïnteresseerd geraakt in het werk van Romain Rolland.
Het grootse Italië
Na ‘Journal de Vézelay 1938-1944’ (Editions Bartillat 2012) kwam hij met ‘Vie de Beethoven’ (Bartillat Editions 2015). En nu dus de presentatie van ‘Het leven van Michelangelo’, uit 1906. Een menselijk portret van de beeldhouwer en schilder en tegelijk een tocht door het magnifieke Italië in de Renaissance.
Hoe bent u in contact gekomen met het werk van Romain Rolland?
In de buurt van Clamecy ontdekte ik een interessante club: de vereniging Romain Rolland. Ik ben geïnteresseerd geraakt in deze man en in zijn werk en met name in de briefwisselingen met Freud. Nadat ik met Professor Bernard Duchatelet sprak over teksten van Romain Rolland uit de regio, stuurde hij me stukken van zijn ‘Journal 1938-1944’, dat nooit openbaar gemaakt was. Vervolgens zocht ik een uitgever en bood aan deze tekst te bewerken. Hij accepteerde mijn voorstel. Het boek heeft zowel op lokaal als op nationaal niveau voor veel reacties gezorgd. Het toont een man die gehecht is aan de regio waar hij woont en een schrijver die achtervolgd en verstikt wordt door de problemen in de wereld.
De verstikking waarvan u spreekt in uw presentatie. Zijn de biografieën over Beethoven en Michelangelo een medicijn tegen die verstikking voor Romain Rolland geweest?
Deze verstikking hoort echt bij hem. Hij had altijd dat gevoel, een onafwendbare drang om te ademen. Aan het begin van ‘Vie de Beethoven’, schrijft hij: “De wereld sterft door verstikking in het zorgvuldig georkestreerde en verachtelijke egoïsme. De wereld stikt. Open de ramen. Laten we naar buiten gaan. Adem de kracht van onze helden in.” De ‘Vies exemplaires’ zijn niet geschreven als model voor het leven, maar als voorbeeld om broederlijk samen te leven. Het is ook niet een verering van helden, supermensen. De originaliteit van ‘Vie de Michelangelo’ is gericht op de psychologie. Michelangelo is een gekwelde, erg bezorgde man, gekenmerkt door lijden en eenzaamheid. De momenten van creatieve vervoering worden afgewisseld met momenten van moedeloosheid. Er is in hem een zwakheid, die in contrast staat met de grootsheid van zijn werk.
Het boek toont ook een terugkerend onderwerp van discussie over Romain Rolland: religie.
In de ogen van Romain Rolland is Michelangelo de belichaming van wat hij beschrijft in zijn voorwoord als ‘het grote menselijke ras dat negentien eeuwen lang het Westen beheerst met haar leven in het zweet uws aanschijns’: de christenen. Romain Rolland herkende zich niet in het katholicisme, dat verantwoordelijk was voor pijnlijke twisten en oorlogen. Gelijktijdig accepteerde hij dat zijn filosofie religieus was. Wat is deze religie? Het is een complexe ideologie, een beetje kosmisch, lijkend op het hindoeïsme.
Betekende deze biografie een breuk met de manier waarop het Westen naar Michelangelo keek?
Ik denk het wel. Dit is een bijzonder, menselijk portret. Romain Rolland verzamelde een omvangrijke documentatie en correspondentie en integreerde gedichten van Michelangelo in deze biografie. Wat is er nou authentieker dan deze gedichten?
Aart Sierksma
Bron: ljdc, Faisons rentrer l’air libre, respirons le souffle des héros [ ]
