Enorme investering in Le Creusot voor nucleaire herstart

De Franse minister voor de Energietransitie, Agnès Pannier-Runacher, bezocht afgelopen week Le Creusot (Saône-et-Loire) vanwege de herstart van de nucleaire energie in Frankrijk. Daarbij kondigde ze aan dat er de komende jaren € 100 miljoen wordt geïnvesteerd in de staalfabriek van Framatome in Le Creusot.

Framatome (Franco-américaine de constructions atomiques) ontwikkelt, bouwt, onderhoudt en optimaliseert allerlei typen kernreactoren. Het is een Frans bedrijf met vestigingen over de hele wereld. De fabriek in Le Creusot, waar ruim 400 mensen werken, is als één van de weinige ter wereld in staat om onderdelen te maken in de enorme afmetingen die nodig zijn voor de fabricage van nucleaire reactoren. De minister verklaarde tegen het dagblad JSL dat zij daarom deze plek heeft uitgekozen voor de herstart.

De investering van € 100 miljoen, voor de periode tot en met 2026, is bedoeld om de fabricage van bepaalde roestvrijstalen onderdelen terug te halen uit Oost-Europa. Dit moet de energie-onafhankelijkheid van Frankrijk vergroten en bijdragen aan een industriële opleving van het land.

Met de herstart van de nucleaire energie doelde de minister vooral op een verlenging van het functioneren van bestaande centrales. De EDF onderzoekt daarnaast ook de inzet van kleine, innovatieve reactoren, beheersing van het afval en nieuwe Europese drukreactoren. In het dagblad werd uiteengezet dat de Franse regering kernenergie, naast hernieuwbare energie, ziet als de oplossing voor de toekomst. Frankrijk beschouwt kernenergie als groen en wil het eerste grote industriële land zijn dat los komt van fossiele brandstoffen. Streven is om in 20250 volledig CO2-neutraal te zijn. Momenteel is 70% van de energieproductie in Frankrijk nucleair.

Volgens JSL staan er geen kerncentrales in Bourgogne-Franche-Comté. Deze regio kan slechts voor 15% voorzien in de eigen energiebehoefte. De benodigde energie wordt vooral geleverd door de kerncentrales in Belleville, Bugey en Saint-Alban. De EDF heeft 56 reactoren, verdeeld over 18 plekken. De metallurgische expertise waarover men in Bourgondië beschikt, is onmisbaar voor de veiligheid van die reactoren. In Le Creusot worden onderdelen met een gewicht van 5 tot 190 ton gesmeed. In de Framatome fabriek in Saint-Marcel (eveneens in Saône-et-Loire), waar bijna 900 mensen werken, worden ze geassembleerd.

Reparatiebonus

Met het label QualiRépar wil de Franse overheid stimuleren dat kapotte apparatuur wordt gerepareerd in plaats van weggegooid. Daartoe wordt een netwerk van gekwalificeerde reparateurs opgezet en is een reparatiebonus voor consumenten ingesteld.

Lees meer

Bevolkingskrimp Bourgondië

Recent werd bekendgemaakt hoe de bevolkingscijfers voor Bourgondië zich hebben ontwikkeld over de periode van 2014 tot 2020.

Lees meer

Vliegende dokters in Bourgondië

Medewerkers uit de gezondheidszorg gaan wekelijks van Dijon naar Nevers vliegen om daar het tekort aan personeel mee op te vangen.

Lees meer

Couscous voor Saran

Frédéric Audureau, voorzitter van de vereniging Ainsi sois-je, ainsi sois-tu in Paray-le-Monial, kijkt terug. In 1998 werd de vereniging opgericht met als doel het Burkinese dorp Saran onder de aandacht te brengen. Ieder jaar wordt een grote couscousactie gehouden waarvan de opbrengt rechtstreeks naar Saran gaat. Dit jaar krijgt de actie een nieuw jasje.

Waarom hebt u deze vereniging opgericht?

La Salle Scolaire (Een internationaal georiënteerd samenwerkingsverband van scholen in Paray-le-Monial) wilde jongeren in staat stellen een beter inzicht te krijgen in de problemen van ontwikkelingslanden. Met het dorp Saran in Burkina Faso werd een langdurige vriendschapsrelatie aangeknoopt. Heel wat leerlingen hebben de gelegenheid gehad daarheen te gaan om te helpen met humanitaire acties. De laatste keer hebben ze meegeholpen om verzamelde brillen aan de bewoners uit te delen. Wij organiseren hier verschillende evenementen om de levensomstandigheden van de inwoners van Saran te helpen verbeteren’.

Wat zijn je resultaten?

“Dankzij de steun van talrijke plaatselijke partners hebben wij de bouw gefinancierd van een graanschuur voor gierst, een lagere school met onderkomen voor de onderwijzers, een medisch centrum, een kraamkliniek, waterputten en nog veel meer. We hebben een steentje bij kunnen dragen aan een elektriciteitscentrale in samenwerking met Electriciens sans frontières. Een groot succes voor het economische leven van het dorp was de vrouwentuin. Ze verbouwen hun groenten en verkopen die op de markt. Gezien het succes van hun productie, komen groothandelaars uit Ouagadougou (de hoofdstad) om in Saran in te kopen. Ons nieuwe plan is de installatie van waterbesparende apparatuur, zoals druppelirrigatie’.

Kunt u er heen om te helpen bij het opzetten van de projecten?

De situatie is moeilijk, sinds 2018 zijn we niet in staat geweest erheen te gaan. We worden in Saran vertegenwoordigd door de vereniging Bientama. Wanneer een project uitgevoerd kan worden volgen zij voor ons de voortgang van de werkzaamheden. Elk jaar bieden we schoolspullen aan. Ze krijgen het geld dat nodig is om ze ter plaatse te kopen. Wij helpen ook met de scholing van weeskinderen door middel van sponsoring’.

Wat zijn de doelstellingen van uw solidariteitsactie van 2022

Na het succes van 2021 vernieuwen we op 2 april onze afhaalcouscous-operatie. Deze koninklijke couscous met kip, merguez en lamsvlees, bereid door de chef-kok van de school, gaat vergezeld van een stuk appeltaart. Dit jaar steunen we ook het weeshuis van de Heilige Familie in Bethlehem. Tijdens een bezoek met studenten werden we geraakt door het immense werk van deze zusters. Wij hebben er ook mee ingestemd om 2 euro per maaltijd te reserveren voor de Oekraïense vluchtelingen.

Aart Sierksma

Bron: Le couscous solidaire pour Saran reconduit cette année

Speurhonden

Het komt steeds vaker voor dat er ergens in een drinkwaterleiding onder de grond een lek zit. Vooral wanneer ze oud en heel erg lang zijn, zoals in de Brionnais. Om deze lekken beter te kunnen opsporen, heeft Veolia een beroep gedaan op speurhonden, die speciaal zijn getraind om waterlekken te vinden. Een verrassende aanpak.

De maatschappij Veolia Eau dat het drinkwaternet in dit deel van de Brionnais beheert, maakt gebruik van verschillende honden die omgeschoold zijn voor dit soort nieuwe zoekacties.

Aan de rand van een weggetje, op een heuvel tegenover het dorp Semur-en-Brionnais, begint Nina haar zoektocht. Ze rent zo hard weg dat haar baasje er achteraan moet hollen. Nina is een vier jaar oude Duitse herder, getraind door militairen en gespecialiseerd in menselijk onderzoek. Plotseling stopt ze en snuffelt ze druk in het rond, haar neus net boven de grond. Geen slachtoffers of drugs hier, maar ongetwijfeld een ondergronds waterlek. Nina is getraind op chloorlucht en ontdekt hierdoor snel als er iets niet pluis is.

Getraind om chloorlucht te vinden

We trainen de honden nu om chloorlucht te vinden. Drinkwater wordt met chloor behandeld, ook al is het chloorgehalte in Frankrijk vrij laag,’ legt Nina’s eigenaar, François Bourdeau, uit. Hij is gepensioneerd als hondentrainer in het leger en werkt nu in de civiele sector in het kader van een omscholingsprogramma. ‘We zijn nog in een leerfase. Voor de honden is het ook nieuw om opgeleid te worden in een uitgestrekt landelijk gebied met weiden of bossen. Het is interessant te zien hoe de honden reageren in deze omgevingen, waar ze afgeleid kunnen worden door totaal andere omstandigheden. Hiervoor werden Nina, Kyrie en Nanky getraind in Montpellier, Marseille en Aix-en-Provence.

Training

Voor Nina was een oefening uitgezet met een namaak lek. Veolia heeft een klein lek laten ontstaan om er zeker van te zijn dat de hond de juiste plek kan vinden. Voor Kyrie, een elf maanden oude Duitse herder, is een zoektocht op touw gezet naar een echt lek. Zijn bazin Nathalie Delon, die zich ook heeft omgeschoold vanuit het leger tot civiele trainster, laat hem aan een beetje water snuffelen.

Onmiddellijk laat de hond zich meeslepen en gaat er vandoor. Honderd meter verder gaat hij door een heg, voordat hij doodstil tot stilstand komt en bij een struik gaat liggen. Hier krijgt de hond een welverdiende beloning voor zijn vondst. ‘We zullen nagaan of hij gelijk heeft,’ zegt Jérôme Soupe, de sectorverantwoordelijke van Veolia. Hij is erg tevreden en laat er niet veel twijfel over bestaan: ‘Gisteren waren dezelfde honden in staat een lek op te sporen in een reële situatie in Saint-Denis-de-Cabanne (42). We konden het ter plekke repareren. Fantastisch. Een nieuwe aanpak, nog ongekend in Frankrijk.’

Aart Sierksma

Bron: Des chiens de recherche pour dénicher des fuites d’eau [Charlotte Rebet]

Een drijvende zonne-energiecentrale

Vanaf 2024 zou de grindgroeve van Gravoches en nieuwe bestemming kunnen krijgen. Er is ruimte voor acht hectare aan zonnepanelen. Deze grindgroeve is sinds 2014 al niet meer in gebruik. Maar er zijn nog wel wat haken en ogen aan dit project. Op het terrein is op dit moment een particuliere karper vijver en deze zou dan moeten verhuizen. Zo’n vijver wordt hier een carpodrome genoemd.

Vorige maand heeft La Générale du Solaire het project gepresenteerd voor een drijvend zonnepark in de buurt van het gehucht La Vigne in Gueugnon. Een drijvend zonnepark is een waterplas met zonnepanelen op het water, in combinatie met zogenaamde drijvers. Deze drijvers worden aan de bodem bevestigd zodat het park niet wegdrijft als het waait en er golven ontstaan. Het voordeel van een zonnepark op water is dat het relatief veel energie kan opwekken. De doelstelling op lange termijn is te voorzien in de elektriciteitsbehoefte van 4.400 huishoudens, exclusief verwarming. De plaatselijke bevolking hoorde het verhaal knarsetandend aan.

In de directe omgeving heeft een boerderij net een nieuwe eigenaar gevonden. Landschappelijke inpassing is dus een belangrijke voorwaarde voor de aanvaardbaarheid van het park. ‘We hebben gewerkt aan de best mogelijke integratie van het project in relatie tot deze boerderij,’ zegt Geoffrey Schall, ontwikkelingsmanager bij La Générale du Solaire. ‘Er is een aanplanting van hoge bomen gepland om het park te maskeren,’ verzekert hij. ‘En voor automobilisten die de weg langs het terrein nemen, zal een haag het zicht op het terrein belemmeren. Vanaf de weg zal er dus niks te zien zijn’, verzekert een van de eigenaren van Les Gravoches, Emmanuel de Chargères. Hij heeft de eerste contacten gelegd met La Générale du Solaire in 2020. Hij weet als geen ander waar hij het over heeft. Zijn familie woont in Le Breuil waarvandaan ze zicht hebben op de hele omgeving.

Dit drijvende zonnepark zou tegen eind 2024 geïnstalleerd kunnen zijn. Intussen worden milieu studies uitgevoerd naar de fauna en flora. Er is het afgelopen jaar al een inventarisatie gemaakt. Ten noordoosten van het gebied is een verboden zone vastgesteld. Hier kunnen geen panelen worden geïnstalleerd, omdat hier veel vogelsoorten foerageren.

Hoewel landgebruik een belemmering kan vormen voor de ontwikkeling van zonne-energie, verdedigt Générale du Solaire het belang van haar project in Gueugnon. ‘Wij richten ons op aangetaste locaties, zoals voormalige steengroeven of stortplaatsen,’ dringt Geoffrey Schall aan. Dit is ook wat de staat vereist voor dit soort projecten.

Er zou dan een 40-jarige huurovereenkomst kunnen worden gesloten tussen de particuliere onderneming en de eigenaars, die een huur zouden ontvangen. Bovenal zou de activiteit de plaatselijke autoriteiten aanzienlijke belastinginkomsten opleveren.

Landbouw, een grindgroeve en een privé karper vijver

Tot 2002 was het domein van Gravoches niet meer dan een uitgestrekte vlakte, verhuurd aan een handvol boeren. Dit land was tamelijk vruchtbaar, maar de mogelijkheden waren beperkt: op geringe diepte bevond zich alluvium dat in de loop der tijd was afgezet door de nabijgelegen rivier de Arroux.

Het terrein kreeg daarna een andere bestemming toen de onderneming Bouhet op een oppervlakte van ongeveer twintig hectare een nieuwe grindgroeve ging exploiteren. De winning duurde tot 2014. Door deze exploitatie ontstonden twee meertjes.

Sindsdien heeft het gebied opnieuw en met succes een nieuwe bestemming gevonden: de beste karper vissers van de streek zijn er nu te vinden, onder impuls van het bedrijf Via Carpes, dat Gravoches verhuurt. In vier jaar tijd heeft het bedrijf grote investeringen gedaan in het uitzetten van vis.

Tussen Gueugnon en Rigny-sur-Arroux zijn de voormalige grindgroeven bestemd voor drijvende zonne-energie centrales. Op de linkeroever van de Arroux worden nog eens zes meertjes bestudeerd. Een deel van deze gebieden worden momenteel gebruikt voor visserij.

Als het project doorgaat, zullen 1.200 karpers een nieuwe bestemming moeten vinden

David Gey, die het terrein de afgelopen vier jaar heeft gehuurd, is niet bepaald blij met dit vooruitzicht. In deze 21 hectare heeft hij enorm geïnvesteerd, zodat hij een terrein kan aanbieden waar karper vissers dol op zijn. De voormalige grindgroeve zou 1.200 karpers bevatten, waarvan de grootste meer dan 20 kg wegen. Tijdens het zomerseizoen verwelkomt zijn bedrijf Via Carpes een trouwe klantenkring. Indien het project van de drijvende zonne-energie centrale wordt verwezenlijkt, loopt zijn huurcontract af in 2024. ‘De eigenaar is de baas, hij kan doen wat hij wil met zijn land,’ zegt David fatalistisch. ‘Natuurlijk had ik hier graag iets natuurlijks gehouden. Mij is verteld dat dit project geen gevolgen zal hebben voor het milieu. Maar we hebben nog niet genoeg ervaring om daarvan overtuigd te zijn.’

Op zoek naar een nieuwe plek

David Gey is al begonnen met het zoeken naar een nieuwe locatie, ‘in Saône-et-Loire, of zo nodig nog verder weg. Wij hebben alle notarissen aangeschreven om een beschikbaar stuk water te vinden dat ons past, tussen de 20 en 40 hectare. En deze keer is huren niet aan de orde, ik ga iets kopen’. Verhuizen zou betekenen dat alle karpers van Gravoches moeten worden overgebracht. ‘Mijn vissen zijn kostbaar en ik zal ze lang niet allemaal veilig kunnen overzetten’, betreurt David Gey. Hij heeft de hele operatie, die met behulp van grote netten zal worden uitgevoerd, al in kaart gebracht.

Intussen hoopt de huurder zijn activiteit in Gueugnon te kunnen voortzetten, mocht het zonne-energieproject mislukken. ‘In de laatste paar jaar hebben we een lange weg afgelegd. Dit stuk water is een geweldige plek om de vissen kuit te laten schieten. Het zou zonde zijn om hier te stoppen.’

Aart Sierksma

Bron: Une centrale solaire flottante est à l’étude aux Gravoches [Noémi Predan]

Wat is dit voor mysterieus schuim

In de buurt van Buxy ontdekte een wandelaar in een weiland een grote hoeveelheid hoopjes schuim. Hier wilde hij meer van weten en zette zijn vondst op Facebook.

Na een oproep op onze Facebook-pagina, ontvingen we een veelheid aan veronderstellingen. De een nog origineler dan de ander. Van ‘buitenaards slijm’ tot oceaanschuim tot ‘koeienkwijl’, de verbeelding kent geen grenzen. Ook werd de mogelijkheid geopperd van vervuiling of ‘iemand die zijn afwas doet’ midden in een weiland. En niet te vergeten die van de suikerspin, die er niet bepaald smakelijk uitziet! De vormeloze kwal of de hoestende fee zijn het in ieder geval niet. Hoewel!

Koekoeksspuug

De meest ‘wetenschappelijke’, naar voren gebracht door een Internetgebruiker, suggereert dat het koekoeksspuug zou kunnen zijn. Dat heeft niets te maken met de nestelende vogel met de naam koekoek, maar het zou het schuim kunnen zijn dat wordt afgescheiden om de larven van een cicade te beschermen. Het schuim bestaat uit uitgezogen plantensap dat na te zijn uitgescheiden wordt opgeklopt tot een schuimnest.

Het schuimige uiterlijk zou een goede warmte-isolator zijn en potentiële roofdieren afschrikken en bescherming bieden tegen parasieten, straling en uitdroging. Als de cicade wordt verplaatst, bijvoorbeeld door uitspoeling na een regenbui, wordt een nieuw nest gemaakt.

Toch kunnen we de in sommige commentaren genoemde mogelijkheid van een mol die een bad neemt of die, onze meest favoriete, van ‘een avondje schuimen voor slakken’, niet uitsluiten!

Aart Sierksma

Bron: Quelle est cette mousse mystérieuse ? [Nathalie Magnien]

Wat is dit voor mysterieus schuim

In de buurt van Buxy ontdekte een wandelaar in een weiland een grote hoeveelheid hoopjes schuim. Hier wilde hij meer van weten en zette zijn vondst op Facebook.

Na een oproep op onze Facebook-pagina, ontvingen we een veelheid aan veronderstellingen. De een nog origineler dan de ander. Van ‘buitenaards slijm’ tot oceaanschuim tot ‘koeienkwijl’, de verbeelding kent geen grenzen. Ook werd de mogelijkheid geopperd van vervuiling of ‘iemand die zijn afwas doet’ midden in een weiland. En niet te vergeten die van de suikerspin, die er niet bepaald smakelijk uitziet! De vormeloze kwal of de hoestende fee zijn het in ieder geval niet. Hoewel!

Koekoeksspuug

De meest ‘wetenschappelijke’, naar voren gebracht door een Internetgebruiker, suggereert dat het koekoeksspuug zou kunnen zijn. Dat heeft niets te maken met de nestelende vogel met de naam koekoek, maar het zou het schuim kunnen zijn dat wordt afgescheiden om de larven van een cicade te beschermen. Het schuim bestaat uit uitgezogen plantensap dat na te zijn uitgescheiden wordt opgeklopt tot een schuimnest.

Het schuimige uiterlijk zou een goede warmte-isolator zijn en potentiële roofdieren afschrikken en bescherming bieden tegen parasieten, straling en uitdroging. Als de cicade wordt verplaatst, bijvoorbeeld door uitspoeling na een regenbui, wordt een nieuw nest gemaakt.

Toch kunnen we de in sommige commentaren genoemde mogelijkheid van een mol die een bad neemt of die, onze meest favoriete, van ‘een avondje schuimen voor slakken’, niet uitsluiten!

Aart Sierksma

Bron: Quelle est cette mousse mystérieuse ? [Nathalie Magnien]

De koepelgevangenis in Autun

Het culturele erfgoed in Autun kun je best veelzijdig noemen: vele oude en middeleeuwse gebouwen, zowel religieus als seculier, waaronder een koepelgevangenis (panopticum), de enige die nog bewaard is gebleven in Frankrijk.

Voordat de gevangenis werd opgenomen in het uitbreidingsproject van het musée Rolin, heeft de gemeentelijke archeologische dienst er een studie verricht, waarbij alle graffiti werden geregistreerd die de gevangenen er in de loop van de eeuw van bewoning hadden achtergelaten.

De gevangenis van Autun, gebouwd in 1852 door architect André Berthier, is gebaseerd op een circulair systeem dat panoptisch wordt genoemd en werd bedacht door de Engelse filosoof en hervormer Jeremy Bentham.

(Een panopticum of panopticon is een gebouw dat bestaat uit een centrale hal met daarrond ringen van cellen over verschillende verdiepingen gestapeld. Een cel heeft twee ramen: één naar buiten en één naar de centrale hal gericht. Eén opzichter in de hal volstaat om alle bewoners te bewaken. Het werd vroeger gebruikt als gevangenis, als school, als werkplaats of ziekenhuis).

De gevangenis van Autun, die van meet af aan zeer onaangenaam was om in te wonen, heeft maar weinig veranderingen ondergaan. Wijzigingen werden eerder aangebracht in het gebruik van de cellen dan in de bouw. Daarom is deze gevangenis ook zo zeldzaam.

De geschiedenis

Sinds een jaar onderzoekt de gemeentelijke dienst voor archeologie van Autun het gebouw, met een eerste diagnosefase die in december 2020 begon, en een tweede tussen juli en oktober. Archeologe Clarisse Couderc: ‘We wilden onderzoeken wat er aan archeologisch materiaal aanwezig was. We probeerden uit te vinden hoe deze gevangenis was ingericht, daarna bestudeerden we de graffiti op de muren en deuren. De gevangenis werd geopend in 1856 en gesloten tussen 1954 en 1956. Het werd vervolgens verkocht aan een particulier die er een garage en opslagruimte van maakte voordat de stad het uiteindelijk in 2003 verwierf.’

Liefdesverklaringen, geloofsuitingen, kalenders, gedichten…

Vierhonderd graffiti werden ontdekt op de meest recente pleisterlagen. De archeoloog heeft een speciale opleiding moeten volgen om dit soort tekeningen vast te leggen en te ontcijferen. De berichten en tekeningen werden eerst gelokaliseerd om vervolgens dertig tot veertig foto’s met verschillende flitsinstellingen te maken. De beelden werden daarna samengevoegd door een softwareprogramma dat het mogelijk maakte met het licht te spelen om de op de muren gegraveerde beelden beter te kunnen lezen.

De beelden getuigen van de behoefte van de gevangenen van alle leeftijden en herkomst om hun verblijf in de gevangenis te markeren. Voornamen, kalenders, boten, landschappen, dieren of het bombarderen van een dorp tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn nauwkeurig gegraveerd of met potlood getekend. ‘We hebben religieuze teksten gevonden, maar ook beschrijvingen van maaltijden, liefdesverklaringen en veel verwijzingen naar Algerije, Oran (de tweede stad van Algerije) in het bijzonder. Wij beschikken ook over een groot aantal data en namen die ons in staat stellen de gevangenisarchieven te raadplegen om meer over deze gevangenen te weten te komen.

We moesten ons eerst verdiepen in wat in de wetenschap stratigrafie heet, de bestudering van de oorsprong, samenstelling, spreiding en opeenvolging van de zg. strata oftewel lagen (verflagen en pleisterlagen),’ zegt Yannick Labaune, archeoloog van de gemeente.

Omdat deze graffiti als schade werd gezien, werden de muren regelmatig opnieuw geschilderd. We weten dat de hele gevangenis in de 19e eeuw rood was geverfd, terwijl het huis van de directeur blauw was geverfd,’ legt Clarisse Couderc uit, die enkele maanden heeft samengewerkt met Amélie Roger, een archeologe die op contractbasis was ingehuurd.

Registreren en documenteren van de graffiti

Tijdens toekomstige werkzaamheden voor de herinrichting van de gevangenis in het kader van de uitbreiding van het Musée Rolin zouden de tekeningen en berichten bedekt of vernietigd kunnen worden en daarmee verloren kunnen gaan. Doordat ze nu geregistreerd en gedocumenteerd zijn zullen de sporen van deze inscripties bewaard blijven.

We hebben het met onze studie en werkzaamheden kunnen veiligstellen. Wij zullen de inventarisatie samen met de catalogus van foto’s aan het ministerie van Culturele Zaken overhandigen. Het geeft een mooi totaalbeeld van het gebouw en zijn potentieel. Het is voor ons een echte uitdaging om hiermee het belang van deze studie aan te tonen. Het zeer rijke Autun heeft namelijk naast de Romeinse periode of de Middeleeuwen nog andere schatten op haar grondgebied die misschien als minder interessant worden beschouwd maar dat zeker niet zijn’, vertrouwt Yannick Labaune ons toe.

Een deel van de cellen zal worden bewaard en aan het publiek worden getoond om te laten zien hoe deze gevangenis eruit heeft gezien. Autun zal een nieuw facet van zijn culturele erfgoed onthullen met deze panoptische gevangenis, uniek in Frankrijk. De integratie ervan in een groot ontwikkelingsproject zal het weer tot leven brengen, want, zoals Yannick Labaune het ons toevertrouwt, ‘archeologie mag nooit een belemmering zijn’.

Tot voor kort werd graffiti niet erg serieus genomen, maar nu wordt het bestudeerd omdat het ons veel vertelt over de sociologie van de gevangenen, hun levensomstandigheden en hun idealen, en omdat het de geschiedenis van een speciale plaats een beetje levendiger maakt.

Een panoptisch seizoen in Autun

Vrijdag 19 november om 20.30 uur

Cinéma Arletty in Autun: vertoning van de documentaire Il n’y aura plus de nuit een ontmoeting met de regisseur en leden van het Maison du patrimoine oral de Bourgogne.

Van vrijdag 19 tot zondag 21 november

Déprisonner: surveiller, enfermer et déporter pendant la Seconde Guerre mondiale. Gratis toegang. Informatie op www.deprisonner.org

Vrijdag 3 en zaterdag 4 december

Studiedagen over de voormalige ronde gevangenis van Autun met conferenties gedurende twee dagen over panopticisme, de bouw en de werking van deze gevangenis. Gratis. In de stadsschouwburg.

Zaterdag 4 december om 20:30 uur

Vertoning in de bioscoop Arletty van de film Bruno Reidal van Vincent le Port, waarvan sommige scènes in 2019 in de gevangenis zijn opgenomen. Vertoning gevolgd door een ontmoeting met de directeur.

Van 3 tot 10 december

Tentoonstelling Amnesty International en de gevangenis bij de ingang van het stadhuis en in het Lycée Bonaparte.

Van 3 december tot 28 februari

Het einde van een gevangenis, tentoonstelling van Ferrante Ferranti’s foto’s in het Musée Rolin.

Van 22 tot 23 januari

Bij het MPOB ( Maison du patrimoine oral de Bourgogne) in Anost: final de déprisonner.

Van gevangenen wordt verwacht dat ze een cultuur van gehoorzaamheid ontwikkelen

Théophile Lavault, doctor in de politieke filosofie, is sinds september 2020 aan het werk bij het Maison du patrimoine oral de Bourgogne. Hij kreeg de opdracht de archieven van het departement te doorzoeken. ‘Er zijn meer dan 8.500 vellen papier met documenten over de geschiedenis van de gevangenis en de gevangenenregisters, waarin we bijna de hele geschiedenis van de gevangenis hebben, met uitzondering van de Tweede Wereldoorlog, tijdens welke de gevangenis door de Gestapo werd bestuurd. Het is een wetenschappelijk werk dat zich richt op de geschiedenis van de architectuur en deze in dialoog brengt met de sporen die door de gevangenen zijn achtergelaten,’ aldus de jonge filosoof.

Landloperij bestraft met gevangenisstraf

Uit deze archieven kon hij informatie putten over de mensen die in deze gevangenis werden ontvangen voor korte straffen van één tot vijf jaar. ‘Veel arbeiders, mijnwerkers en later metaalbewerkers uit Le Creusot, werden gevangen gezet na de grote staking van 1870 en de repressie die daarop volgde. Er waren ook reizigers in Autun die als bedelaars of landlopers werden beschouwd. 40% van de toenmalige gevangenisbevolking in Frankrijk werd opgesloten wegens landloperij of bedelarij voor een periode van drie tot zes maanden. Anderen werden gevangen gezet voor kleine diefstallen. Er waren ook enkele vrouwen in Autun, soms vergezeld van hun kinderen tot de leeftijd van vier jaar. Deze vrouwen werden soms gevangen gezet voor vrouwelijke illegaliteit: abortus en kindermoord’, legt Théophile Lavault uit.

Ouders die betaalden om hun recalcitrante kind op te sluiten

En onder de minderjarigen die in de gevangenis zaten, zijn er ook die op verzoek van hun ouders gevangen werden gehouden. ‘De ouders betaalden om hun kind voor een paar dagen of weken op te sluiten’.

Een belangrijke bron van informatie voor Théophile Lavault waren de gevangenisregisters. ‘De griffier registreerde de datum van binnenkomst, de achternaam, voornaam, beroep en woonadres als die er was. Het Vichy-regime voegde daar nog de vermelding van ras aan toe. Er zijn ook fysieke beschrijvingen van gevangenen en hun kleren te vinden, zodat die konden worden teruggegeven bij hun vrijlating. Dit is interessant omdat het veel zegt over sociale status. Als een verdachte in Autun terechtstaat, kunnen we de datum van de terechtzitting en de tenlastelegging achterhalen’, aldus de jonge filosoof, die ook de aard van de straffen heeft ontdekt die gevangenen tijdens hun opsluiting kregen opgelegd. ‘Ik dacht dat mensen vooral voor geweld naar een isoleercel werden gestuurd, maar in de 19e eeuw werden twee broers gestraft met droog brood en water omdat ze in de werkplaats hadden gelachen. Volgens de gevangenisregels moest je zwijgen. Dit maakte het mogelijk om de 50 gevangenen in Autun te straffen, die onder toezicht stonden van slechts drie personen: de hoofdbewaker, zijn vrouw die voor de vrouwen zorgde, en een plaatsvervanger’, aldus de jonge onderzoeker, die wijst op een ‘cultuur van gehoorzaamheid’.

Deze studie, die een mengeling is van geschiedenis en sociologie, stelt ons in staat ‘deze strafmaatschappij’ waarover de Franse filosoof Michel Faucoult (bekend vanwege zijn politieke activisme in de jaren 70 en 80) sprak, te begrijpen.

Aart Sierksma

Bron: 400 graffitis étudiés et inventoriés à la prison circulaire [Meriem Souissi]